ΠΑΝΙΔΑ ΤΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ – ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ

Πανίδα είναι το σύνολο των διάφορων ζωικών ειδών που ζουν σε μια καθορισμένη περιοχή, σ’ ένα ορισμένο περιβάλλον. Ο όρος έτσι αποκτά βιογεωγραφική και οικολογική σημασία.

Η ποικιλία και ο πλούτος της πανίδας εξαρτώνται από τον αριθμό των ζωικών ειδών που είναι εξομοιωμένα από τις ίδιες απαιτήσεις της ζωής. Η πανίδα έχει στενή σχέση με την ποιότητα και την ποσότητα της βλάστησης, με το κλίμα και το περιβάλλον. Σ’ ένα περιβάλλον πρέπει να υπάρχει “βιολογική ισορροπία” ανάμεσα στους ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς- η οποία αν κάποτε διαταραχτεί π.χ. από πυρκαγιά, αργεί πολύ να αποκατασταθεί. Τα φυτά ξαναφυτρώνουν και τα ζώα επιστρέφουν σιγά – σιγά, αλλά το δάσος δεν αποκτά την φυσική του ισορροπία.

Η πανίδα συνδέεται με την χλωρίδα, γιατί τα φυτά, είναι απολύτως αναγκαία για τη ζωή των ζώων Τα πράσινα φυτά με τα στοιχεία της γης και τη φωτοσύνθεση φτιάχνουν την τροφή των φυτοφάγων ζώων – τα φυτοφάγα ζώα τρώνε τα φυτά – τα σαρκοφάγα ζώα τρώνε τα φυτοφάγα – τα νεκροφόρα όντα τρώνε καθετί που απομένει από τα σαρκοβόρα (τένοντες, χόνδρους, δέρματα, νεύρα, μεμβράνες, ίνες) και τέλος το καταλυτικό χώμα εποικοδομεί ότι απομένει από όλη την παραπάνω αλυσίδα τροφών, για να αρχίσει και πάλι ο νέος οικοδομικός κύκλος της ζωής).

Η ευθύνη του ανθρώπου είναι μεγάλη για τη μείωση αλλά και αλλοίωση της πανίδας και της χλωρίδας (πυρκαγιές, τουρισμός, εγκαταστάσεις για χειμερινά αθλήματα, ρύπανση, παράνομο κυνήγι, εξόντωση βλαβερών ζώων?)

Ο Παρνασσός βρίσκεται σε μια ενδιάμεση γεωγραφική θέση σε σχέση με τα βουνά της Βόρειας και Νότιας Ελλάδας. Έτσι στον Παρνασσό συναντάμε περισσότερα ζώα από τα βουνά της Πελοποννήσου, αν όχι και τόσο ποικίλα και πολυάριθμα όσο τα βουνά της Πίνδου και των βορείων συνόρων.

Σε παλιότερες εποχές ζούσαν πολλά είδη θηλαστικών που σήμερα έχουν εξαφανιστεί (αρκούδα, τσακάλι, λίγκας, βύδρα,?) ή περιοριστεί αριθμητικά (αγριόγατος, λύκος, αγριόγιδα, ελάφι, ζαρκάδι?). Ακόμη έχει περιοριστεί η εξάπλωση του αγριογούρουνου?. Σποραδικά εμφανίζονται στην περιοχή και λύκοι που κατεβαίνουν από τα βορειότερα βουνά, ζαρκάδια και ελάφια( πιο σπάνια) απ’ τα διπλανά βουνά.
Σήμερα υπάρχουν θηλαστικά μικρού μεγέθους (αλεπού, σκίουρος?). Επίσης έχουν καταγραφεί 150 είδη πουλιών περίπου. Και των πουλιών οι αριθμοί λιγοστεύουν, ιδίως των αρπακτικών(αετοί, γεράκια?),ενώ άλλα έχουν εξαφανιστεί (όρνια,..) καθώς ο άνθρωπος μεταβάλλει διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν τους βιότοπους?. Στην τροφική αλυσίδα συμμετέχουν και τα ερπετά, τα αμφίβια, τα έντομα, τα μαλάκια (σαλιγκάρια ?)
Στο εκτροφείο του Παρνασσού μεγαλώνουν πέρδικες, φασιανοί, ορτύκια, παγώνια?και 100-150 ελάφια. Όλα αυτά τα ζώα συνθέτουν ένα ζωντανό αλλά διακριτικό κόσμο.

Περπατώντας ήσυχα στο δάσος μπορούμε ν’ ακούσουμε δασόβια πουλιά ή να δούμε σκιουράκια. Τα αρπακτικά τα βλέπουμε συνήθως στα χαρακτηριστικά περάσματά τους . Αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξή τους από: σημάδια που αφήνουν στο χιόνι ή τη λάσπη, περιττώματα στα μονοπάτια, υπολείμματα γευμάτων, ξυσίματα σε κορμούς?Αντίθετα με τα πουλιά τα περισσότερα θηλαστικά κυκλοφορούν νύχτα και επικοινωνούν μεταξύ τους κυρίως με οσμές κι όχι με τους ήχους και τα χρώματα.

ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ

ΑΡΚΟΥΔΑ

Το μεγαλύτερο αυτό άγριο θηλαστικό της Ελλάδας και της Ευρώπης χάθηκε από τον Παρνασσό στα μέσα του 20ου αι. Επιβιώνει σήμερα, μόνο στη Β. Πίνδο και Ροδόπη. Για αιώνες η καφετιά αρκούδα ενσάρκωσε τα πρότυπα της δύναμης, της εξυπνάδας και της ανθρωπομορφίας ανάμεσα στα ευρωπαϊκά ζώα για να περάσει σιγά – σιγά στο ρόλο του θύματος μέσα στη λαίλαπα του βιομηχανικού ανθρώπου των άστεων και της μηχανοποιημένης υπαίθρου όχι πια σα θρύλος αλλά σα θήραμα και τρόπαιο φυγάδας.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Αρκούδας: 

•  Παμφάγο ζώο
•  Ζυγίζει70-300 κιλά -το νεογέννητο ζυγίζει 400γρ.
•  Το ύψος της1μ..-μήκος 1.8μ
•  Η γούνα της είναι μακριά πυκνή και αδιάβροχη
•  Το ρύγχος της είναι στενό και έχει πολύ ανεπτυγμένη την αίσθηση της   όσφρησης
•  Τα στρογγυλά αυτιά της διαθέτουν οξεία ακοή
•  Ζει ως 35 χρόνια
•  Το χειμώνα χώνεται στις σπηλιές και βυθίζεται σε νάρκη

ΛΥΚΟΣ

Ο λύκος είναι μεγαλύτερος από το τσοπανόσκυλο, έχει ωραία κατασκευή σώματος και είναι ανθεκτικός σε μεγάλες μετακινήσεις.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα που τον ξεχωρίζουν από το σκυλί είναι:

• τα ψηλά του πόδια,
• τα μεγάλα πέλματα,
• τα λοξά και πλάγια τοποθετημένα μάτια του και η πάντοτε κατεβασμένη ουρά του.

Ακόμα διακρίνεται για την αιμοβορία του. Όταν βρει, σκοτώνει πιο πολλά ζώα απ’ ότι έχει ανάγκη. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που συγκεντρώνει τόσο μίσος και κυνηγιέται ανέκαθεν απ’ όλους τους λαούς.
Οι λύκοι δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι σε κανένα μέρος του κόσμου. Βρίσκονται παντού σε διαρκή κίνηση. Οι ημερήσιες διαδρομές τους καλύπτουν πολλές δεκάδες χιλιόμετρα και παραμένουν για ανάπαυση και αναπαραγωγή όπου βρουν κατάλληλο χώρο.
Ο λύκος και το τσακάλι αναφέρονται σαν πρόγονοι του σκύλου. Οι λύκοι ξεκινούν το χειμώνα από τα βουνά της Θράκης και της Μακεδονίας και φτάνουν ως τον Παρνασσό ή μεμονωμένα άτομα ή μικρές ομάδες. Ο Παρνασσός είναι το νοτιότερο όριο της σημερινής εξάπλωσης του είδους . Πότε – πότε εμφανίζoνται αλλά τους σκοτώνουν οι τσοπάνηδες?γιατί η δράση του περιορίζεται στις στάνες- πολύ σπάνια σε υποζύγια και βοοειδή. Οι κτηνοτρόφοι τον έλεγαν “ζ’ λαπι, ζουλάπι” δηλ., αγρίμι.

Για το λύκο ισχύει, ό,τι και για την αρκούδα, τα δυο ζώα που κατεξοχήν αντιπροσωπεύουν την άγρια φύση στη χώρα μας. Οι επικράτειες και οι μετακινήσεις τους είναι τόσο μεγάλες που δεν αρκούν για την προστασία τους ούτε οι Εθνικοί δρυμοί.
Το μόνο που θα μπορούσε να προσφέρει η αυστηρή προστασία κάποιων περιοχών είναι η εξασφάλιση στο λύκο κάποιων σίγουρων καταφυγίων για να γεννήσει και να κρυφτεί. Από κει και πέρα η στάση των πληθυσμών της υπαίθρου, των κυνηγών και των κτηνοτρόφων αποτελούν αποτελεσματικά μέτρα προστασίας τους μαζί με τις ουσιαστικές και γρήγορες αποζημιώσεις για τις ζημιές στα κτηνοτροφικά ζώα.

ΡΗΣΟΣ Ή ΛΥΚΟΤΣΑΚΑΛΟΣ Ή ΡΕΣΣΟΣ

Πιθανολογείται σαν διασταύρωση λύκου και τσακαλιού. Είναι κάτι παρόμοιο με το μουλάρι που είναι διασταύρωση αλόγου και γαϊδουριού. Και στις δυο περιπτώσεις δεν υπάρχουν απόγονοι. Αυτός είναι ο λόγος που οι λυκοτσάκαλοι δεν παρατηρούνται συχνά
Οι φυσικές δεν αναφέρουν τον ρήσο, αλλά η λαϊκή παράδοση είναι ακόμη ζωντανή στην περιοχή μας. Κατά τις περιγραφές είναι μικρότερος από τον λύκο και μεγαλύτερος από το τσακάλι.
Είναι μοναχικό και τρέφεται με λαγούς, σκαντζόχοιρους, νεοσσούς ,νεογέννητα γιδοπρόβατα και σταφύλια.

ΤΣΑΚΑΛΙ

Είναι μικρότερο από το λύκο. Το γάβγισμά του μοιάζει με το γάβγισμα του σκύλου, αλλά το ουρλιαχτό του είναι οξύ. Ακούγεται από μακριά και δε μοιάζει ούτε με του σκυλιού ούτε με του λύκου.
Η παρουσία του ήταν έντονη στην περιοχή της Αμφίκλειας ως τη δεκαετία ’50-’60 διηγούνται οι παλιότεροι.
Η τροφή του είναι λαγοί πουλιά νεροπούλια, αρουραίοι, πολύ σπάνια γιδοπρόβατα και κότες και πολλές φορές αρκείται στις ακρίδες και στα σταφύλια. Στην ανάγκη τρώει και ψοφίμια πράγμα το οποίο δεν παρατηρείται στον λύκο .

 ΑΛΕΠΟΥ

Ανήκει στην οικογένεια των κυνιδών .

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της αλεπούς είναι:

•  το δασύ, μακρύ μαλακό της τρίχωμα,
•  η χοντρή φουντωτή της ουρά το λεπτό και μυτερό ρύγχος,
•  τα κοντά πόδια,
•  οι κόρες των ματιών που μοιάζουν σαν της γάτας
•  το μακρουλό κορμί της που γυρίζει σα λάστιχο.
•  Έχει μήκος 60-80 εκ. και ουρά 30-50 εκ., βάρος 5-10 κιλά.

  Αν και οι κυνηγοί τα τελευταία χρόνια δεν την αφήνουν σε χλωρό κλαδί , η αλεπού δεν κινδυνεύει. Γεννάει 4-12 μικρά μια φορά το χρόνο. Περιφέρεται στις θαμνώδεις και σύδεντρες περιοχές στο δάσος του Παρνασσού αλλά πολλές φορές εμφανίζεται και μέσα στην Αμφίκλεια

  Τρέφεται με σταφύλια λαγούς, αρουραίους, ποντίκια, πουλιά, νεογέννητα γιδοπρόβατα αυγά, σαύρες, βατράχους, ακρίδες, (γι’ αυτό χρήσιμη στους γεωργούς). Τα κοτόπουλα είναι πλέον απρόσιτα γιατί δε βόσκουν πλέον ελεύθερα-αλλά που και που όλο και κάποιος Δαδιώτης παραπονιέται?

  Όταν κυνηγάει τη λεία της ή αποφεύγει τον εχθρό, κινείται ανάμεσα στους θάμνους και τα ψηλά χόρτα με αφάνταστη ευκινησία. Τα προσόντα της αυτά και η εξυπνάδα της την έχουν ανεβάσει σε παγκόσμιο θρύλο και πράγματι η αλεπού είναι πανέξυπνο ζώο, αλλά η εξυπνάδα της δεν είναι ανώτερη απ’ αυτή του λύκου ή του τσακαλιού του κουναβιού, της νυφίτσας?

  Γύρω από την εξυπνάδα της αλεπούς και την πονηριά έχουν γραφτεί πολλοί μύθοι, παροιμίες, ποιήματα?’Όλοι μας μεγαλώσαμε ακούγοντας από τη γιαγιά κάποια ιστορία της κυρά Μαριώς?όπως:

•  πιασμένη στην παγίδα κάνει την ψόφια και το σκάει μόλις την αφήσουν ελεύθερη
•  κάνει την ψόφια για να προσελκύσει έναν κόρακα και του ρίχνεται
•  ψαρεύει καραβίδες βγαίνοντας από το νερό μόλις την δαγκώσουν.
•  βγάζει τον ασβό από την φωλιά του, αφήνοντας μπροστά περιττώματά της

  Πως διακρίνεται η φωλιά της αλεπούς από εκείνη του ασβού;
  Φωλιά της αλεπούς Φωλιά του ασβού

•  λίγα μπάζα μεγάλος σωρός μπάζα
•  όχι διάδρομοι διάδρομοι προς όλες τις διευθύνσεις
•  περιττώματα όχι περιττώματα
•  έντονη μυρωδιά όχι μυρωδιά

 ΑΙΛΟΥΡΙΔΕΣ (ΓΑΤΕΣ)

ΑΓΡΙΟΓΑΤΟΙ υπήρχαν πιο πολλοί (σήμερα αρκετά λιγότεροι) στην περιοχή του δάσους του Παρνασσού της Αμφίκλειας, πριν την πυρκαγιά (1977). Γιατί ο λόγγος εκεί ήταν πολύ πυκνός και δύσβατος και ευνοούσε την παρουσία του.
Η παρουσία του στον Παρνασσό ήταν περιορισμένη γιατί ζει και κυνηγάει μόνος του, ο ζωτικός του χώρος είναι μεγάλος και δεν ανέχεται την παρουσία άλλων ομοειδών.
Η τροφή του είναι αρουραίοι, σκίουροι, πουλιά ,νεογέννητα γιδοπρόβατα
Στην γούνα του εναλλάσσονται δυο μόνο χρώματα το μαύρο και το άσπρο.

ΚΑΠΛΑΝΙ -ΛΙΓΚΑ

Ένας γέρος Δαδιώτης που πέθανε το 1929 διηγιόταν πως ένα καπλάνι είχε επιτεθεί στο βυζανιάρικο γαιδουράκι του, στην τοποθεσία Αγιωργίτικο του Παρνασσού. Περιέγραφε, την αγριότητα, το πείσμα του αγριμιού, το μέγεθός του που ήταν σαν αρνάδα, το καφετί του χρώμα και τη γατίσια φυσιογνωμία του.
Η λέξη καπλάνι για τους Ασιάτες σημαίνει τίγρη. Υποθέτουμε ότι μπορεί να ζούσε στα βουνά της Ρούμελης τον προηγούμενο αιώνα, ένα είδος καφετί λίγκα που εξακολουθεί να ζει στη Μέση Ανατολή. Κι αυτό γιατί η λέξη καπλάνι αναφέρεται ακόμη και σήμερα στα δημοτικά τραγούδια και στη λαϊκή παράδοση της περιοχής.

ΙΚΤΙΔΕΣ

ΚΟΥΝΑΒΙ

Ωραίο αγρίμι σε μέγεθος γάτας,. Το συναντάμε σπάνια γιατί είναι διακριτικό ζώο και κυνηγάει μόνο την νύχτα. Στον Παρνασσό τα κουνάβια δεν ήταν ποτέ σε αφθονία γιατί δεν υπάρχουν δέντρα να κουφαλιάζουν.

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κουναβιού είναι:

•  Μήκος 40-50εκ.-η ουρά 25εκ
•  Φουντωτή ουρά λυγερό σώμα
•  Κατάμαυρο στη ράχη -λευκό στην κοιλιά
•  Τρίχωμα πυκνό
•  Πνίγει τα πουλερικά και τα αυγά, φίδια και ποντίκια

ΝΥΦΙΤΣΑ

Μικρό σαρκοφάγο ζώο και πανέξυπνο. Μοιάζει με μικρή αλεπού. Ζει κοντά σε κατοικημένους τόπους, σε χαλάσματα, σε αχυρώνες, σε στάβλους, σα σωρούς από πέτρες ή ξύλα. Συχνάζει στους καλλιεργημένους αγρούς και στα ξέφωτα του δάσους. Εκεί μέσα σε τρύπες κάνει τη φωλιά της και μένει κρυμμένη όλη την ημέρα βγαίνοντας για τροφή την νύχτα.

•  Έχει βάρος 50-100γρ.
•  Μήκος σώματος 25εκ.
•  Μακριά και φουντωτή ουρά
•  Αυτιά μικρά και στρογγυλεμένα στις άκρες
•  Κορμί μακρουλό και ευέλικτο
•  Πόδια κοντά
•  Έχει μεγάλη ευλυγισία σαν να μην έχει καθόλου κόκαλα στο κορμί της
•  Τρώει κουνέλια, κοτόπουλα, πουλιά ερπετά αμφίβια, μικρά ζώα, μέλι.
•  Είναι από τα πιο αιμοβόρα ζώα. Πολλά από τα θύματά της
   τα αφήνει απείραχτα, ρουφώντας μόνο το αίμα τους.

Οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι την εξημέρωναν για να κυνηγάει ποντίκια. Παράλληλα με τη γάτα είναι άσπονδος εχθρός των φιδιών και ποντικών. Οι λαϊκές παραδόσεις λένε πως η νυφίτσα ήταν ωραία νύφη. Όμως ατύχησε στο γάμο της και από τον καημό της μεταμορφώθηκε σε νυφίτσα. Ζηλεύει τους νιόπαντρους και προσπαθεί να σκίσει τα προικιά των κοριτσιών?
Τα παιδιά συνηθίζουν να φτιάχνουν κούκλες από κουρέλια και τις αφήνουν μπροστά στις τρύπες. Η νυφίτσα τις παίρνει όχι φυσικά για να παίξει αλλά για να στρώσει μαλακά τη φωλιά της.

ΒΥΔΡΑ

Παλιότερα ζούσαν αρκετές βύδρες στον Κηφισό, καθώς και σε μέρη με πολλά νερά που επικοινωνούσαν με το ποτάμι, ψηλά και πυκνά χόρτα, θαμνώδη βλάστηση και χωματένιους όχτους για να σκάβει τις τρύπες της. Τώρα έχει περιοριστεί μόνο στο τμήμα του Κηφισού. Τρέφεται με ποταμίσια ψάρια, βατράχια, νερόφιδα.

ΑΣΒΟΣ

Ανήκει σε συγγενική οικογένεια με τη βύδρα .Έχει το μέγεθος της βύδρας ή και πιο μεγάλο. Μήκος:75εκ. και η ουρά του 15εκ. και το βάρος του 10κ.

Το τρίχωμά του είναι καστανόμαυρο και σκληρό και το χρησιμοποιούν για πινέλα ξυρίσματος και για φυλαχτά για τα΄ άλογά τους. Συνηθίζει να βγαίνει τη νύχτα. Για προστασία έχει ένα μυστικό όπλο τη δυσωδία(χάρη σε ένα αδένα, βγάζει μια απαίσια μυρωδιά).

ΑΓΡΙΟΧΟΙΡΟΣ Ή ΑΓΡΙΟΓΟΥΡΟΥΝΟ

Εκείνο για το οποίο καμάρωναν και καμαρώνουν οι κυνηγοί του Δαδιού ήταν το κυνήγι του αγριογούρουνου ή κάπρου. Υπάρχουν πολλές ιστορίες για κάπρους στο Δαδί.

Αλλά κι από την Ομηρική εποχή είναι γνωστό το κυνήγι του κάπρου από τον Οδυσσέα στον Παρνασσό και ο τραυματισμός του στο μηρό. Η παραμάνα του η Ευρύκλεια λίγο έλειψε να τον προδώσει στους μνηστήρες με το ξάφνιασμά της όταν πλένοντας τα πόδια το “ξένου” αναγνώρισε την πληγή κι έμπηξε τις φωνές.

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αγριόχοιρου είναι:

•  Μήκος 2μ.
•   Βάρος 250κ.
•  Το θηλυκό εγκυμονεί από 5 μήνες και γεννά 5-10 αγριογούρουνα.
•  Παμφάγο, τρώει κυρίως χόρτα και ρίζες, αλλά σκάβει επίσης στο έδαφος για να βρει σκουλήκια και έντομα
•  Τα συναντάς την ημέρα να τρέχουν, όταν ενοχληθούν.
•  Την ημέρα αναπαύεται και βγαίνει για τροφή το βράδυ
•  Τα αρσενικά έχουν γερά σαγόνια αλλά και χαυλιόδοντες που κόβουν σα μαχαίρια και μπορεί να φτάσουν τα 25εκ μήκος.

 Τα γέρικα αρσενικά μένουν μόνα τους.

Προσοχή! ο αγριόχοιρος είναι ορμητικός κι εκδικητικός, αγωνίζεται μέχρι θανάτου αν χρειαστεί κυρίως κατά των σκύλων. Ειδικά όταν είναι τραυματισμένος επιτίθεται με ορμή στο διώκτη του.
Ο αγριόχοιρος είναι ταχύς και ανθεκτικός. Για να βρει τροφή, διατρέχει άνετα 40χμ. από τη φωλιά του τη νύχτα. Επίσης δεν επιστρέφει από τον ίδιο δρόμο. Ψάχνουν να τον βρουν στο δάσος?αλλά είναι ήδη μακριά.

ΣΚΑΝΤΖΟΧΟΙΡΟΣ Ή ΑΚΑΝΘΟΧΟΙΡΟΣ Ή ΑΚΑΝΘΕΧΙΝΟΣ

Μικρό, ωφέλιμο και συμπαθητικό ζώο, με περίεργη για τις σημερινές εποχές εμφάνιση. Ζει στο δάσος στους κήπους, στους αγρούς.
Γιατί όμως κυκλοφορεί στους δρόμους, όπου σκοτώνονται;
Γιατί στο δρόμο προχωρούν πιο γρήγορα, γιατί τα αγκάθια τους δε γαντζώνονται στα φυτά.
Βαδίζει γρήγορα, όταν το θέλει. Δεν είναι τόσο γρήγορος όμως ώστε να αποφεύγει τα αυτοκίνητα. Γι’ αυτό αν δεις κάποιον στο δρόμο βοήθησέ τον!

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του σκαντζόχοιρου είναι:

•  Μήκος 22-25εκ.
•  Βάρος 1κ.
•  Κοντά πόδια
•  Είναι κατασκέπαστος στη ράχη και στο κεφάλι του με πλήθος αγκάθια (16.000!), μήκους 2-4εκ.,που ενεργοποιούνται έντονα από τους μυς του δέρματος Τα αγκάθια των μικρών είναι τρυφερά σαν από πετσί.
•  Όταν καταλάβει ότι τον απειλεί κίνδυνος και δεν προφτάσει να τρυπώσει συσπειρώνεται σαν μια αγκαθωτή μπάλα.
•  Ο άνθρωπος και οι αλεπούδες τον κυλούν σ’ ένα αυλάκι με νερό για να ανοίξει και να αποκαλύψει το κάτω μέρος και τον θανατώνουν.
•  Ζώο παμφάγο. Τρώει σκουλήκια, σαλιγκάρια, τρυφερούς βλαστούς, φρούτα, σταφύλια, σαύρες, φίδια.
•  Τα φίδια τα πιάνει από την ουρά και κυλίεται πάνω τους μέχρι να τα θανατώσει. Οι ζωολόγοι λένε ότι έχουν δει οχιά να τον δαγκώνει στο ρύγχος κι αυτός να μην ενοχλείται. Φαίνεται ότι το χοιρινό λίπος του έχει αντιοφιδικές ιδιότητες.
•  Προκειμένου να θρέψει τα παιδιά του μπαίνει στα αμπέλια, ρίχνει κάτω τα σταφύλια κι ύστερα κυλιέται πάνω τους να κολλήσουν οι ρώγες στα αγκάθια και έτσι να τις μεταφέρει στα παιδιά του.
•  Δεν είναι σπάνιο να δεις τη μάνα σκαντζοχοιρίνα να προχωρεί μπροστά από τρία ή τέσσερα παιδιά της ή πέντε παιδιά της σαν ατμομηχανή που σέρνει τα βαγόνια της. Όταν αντιληφθεί κίνδυνο γυρίζει γρήγορα και προσπαθεί να τα σπρώξει στα χόρτα.
•  Εχθροί του ο άνθρωπος ,που του αρέσει το κρέας του ψητό ?και τα παρασιτικά έντομα:ο ψύλλος και το τσιμπούρι. Πώς να ξυστεί ο έρμος με τόσα αγκάθια;
•  Το κρέας του σκαντζόχοιρου, ψητό στη σούβλα είναι νοστιμότατο!!!.

ΤΡΩΚΤΙΚΑ

ΛΑΓΟΣ

Είναι περήφανος ο κυνηγός να κρεμάσει το λαγό έξω από το σακίδιο ή έξω από το αυτοκίνητό. Τον θρέφει περισσότερο ο θαυμασμός του κόσμου παρά το κρέας του!!

•  Μήκος 50-70εκ. Βάρος 3-6κ.
•  Ζώο χορτοφάγο
•  Κυρτό πρόσωπο, μεγάλα αυτιά, μεγάλα μάτια
•  Μικρή ουρά, τρίχωμα πυκνό και πολύ μαλακό
•  Τα πίσω πόδια μακρύτερα, έτσι τρέχει καλύτερα στις ανηφοριές.

Αμυντικό του όπλο η ταχύτητά του. Τρέχει με 60χμ.την ώρα.. Όταν κυνηγιέται από κυνηγετικά σκυλιά τα παρασύρει σε ανηφορικά εδάφη για να τα κουράσει. Δεν είναι ούτε φοβητσιάρης αλλά ούτε και έξυπνος. Μπροστά στον κίνδυνο τρέχει γιατί είναι καλός δρομέας. Αλλά στο τέλος της τρεχάλας βρίσκεται εκεί που ξεκίνησε!
Η φωλιά του είναι μια επιφανειακή τρύπα, ή ένας στρογγυλός χώρος κάτω από τους βάτους?Οι εγκαταλειμμένες φωλιές είναι πολλές. Ζήτησε από ένα κυνηγό να σου δείξει μία:κατόπιν θα τις ξέρεις!
Εχθροί του είναι:ο αετός, το γεράκι, ο μπούφος, το σκυλί η αλεπού η δεντρογαλιά, ο αγριόγατος, το κουνάβι, ο άνθρωπος, τα φυτοφάρμακα. Είναι πολύτεκνο ζώο γι’ αυτό και επιβιώνει.

ΣΚΙΟΥΡΟΣ Ή ΒΕΡΒΕΡΙΤΣΑ

ΜΑΥΡΗ ΒΕΡΒΕΡΙΤΣΑ

Ζει πάνω στα πεύκα και στα έλατα.
Από τον Παρνασσό δεν έλειψε ποτέ ούτε τώρα που το μεγάλο τμήμα του δάσους έγινε στάχτη. Τη συναντάμε στα δέντρα του Μοναστηριού (γαύρους, σφεντάμια, δρυς), στην Περδικόβρυση (πεύκα, έλατα),στο Μπουγδάν, στη Φτερόλακα.(δηλ. υψόμετρο 700-1.700)

•  Μήκος 20-30εκ.-Βάρος 300-400γρ.
•  Μεγάλη φουντωτή ουρά πάντοτε ανασηκωμένη
•  Άσπρη κοιλιά
•  Τροφή της είναι οι σκληροκέλυφοι σπόροι των κουκουναριών, τα βελανίδια και τα καρύδια από τις καρυδιές του μοναστηριού.
  Άριστος αναρριχητής και ακροβάτης των δέντρων και είναι χάρμα οφθαλμών να βλέπει κανείς τα χαριτωμένα αυτά ζωάκια στα παιχνίδια τους και τις ακροβασίες τους, τα κυνηγητά τους από κλώνο σε κλώνο, από δέντρο σε δέντρο. Η ουρά τους είναι κατευθυντήριο όργανο όταν αεροδρομεί σε αποστάσεις 5-8μ.

ΚΑΣΤΑΝΟΚΟΚΚΙΝΗ ΒΕΡΒΕΡΙΤΣΑ

Ζει στις χαμηλές προσβάσεις του Παρνασσού (Σκοτείνιανη, Αγία Ζώνη, Παλαβίτσα.)

•  Η ουρά της δεν είναι πυκνή και φουντωτή.
•  Εχθροί της είναι:τα γεράκια, τα κουνάβια τα φίδια?Είναι όμως πολύτεκνο ζώο.
•  Αναρριχάται με ευκολία, αλλά δεν έχει σε μεγάλο βαθμό τις αεροβατικές ικανότητες της μαύρης
•  Τρώει σπόρους, καρπούς, βελανίδια..
•  Συνηθίζει να αποθηκεύει την τροφή του σε κουφάλες δέντρων, σε φωλιές, σε σχισμές?Το κακό είναι πως ξεχνάει συχνά που είναι οι κρυψώνες του. Έτσι συμβάλλει στην αναδάσωση!

ΔΑΣΟΜΥΩΞΟΣ

Μοιάζει με το σκίουρο(βερβερίτσα)
Ζει πάνω στα δέντρα των δασών και τρέφεται προπάντων με καρπούς. Τη φωλιά του την κάνει ανάμεσα σε πυκνούς θάμνους, τρύπες βράχων, δέντρων.

•  Τον διακρίνουμε δύσκολα γιατί είναι νυχτοβάτης. Ειδικότητα:κοιμάται του καλού καιρού 6 μήνες το χρόνο! Οι Ρωμαίοι εκτιμούσαν πολύ το κρέας του.
•  Μήκος σώματος:15εκ.
•  Μήκος της φουντωτής ουράς:10-15εκ.

ΠΟΝΤΙΚΙΑ

Υπάρχουν περισσότερα από 250 είδη. Ζουν παντού: σε σπίτια, ερείπια, υπόγειες στοές, μέσα στο έδαφος, στα χωράφια, στους υπονόμους.
Είναι παμφάγα και αχόρταγα και προκαλούν καταστροφές.
Καταπληκτικός είναι ο πολλαπλασιασμός τους: τα θηλυκά γεννούν 3-7 φορές το χρόνο από 5-14 μικρά, που σε 3 μήνες αρχίζουν να γεννούν.
Τα ποντίκια έχουν χαρακτηριστεί σαν εχθροί του ανθρώπου απ’ όλους τους λαούς. Όλα τα κράτη θεσπίζουν μέτρα εξόντωσής τους, επειδή μολύνουν τα τρόφιμα, καταστρέφουν την παραγωγή και είναι φορείς πολλών επικίνδυνων ασθενειών (πανούκλα, δυσεντερία, λύσσα?) Ωστόσο και τα ποντίκια παίζουν το λειτουργικό τους ρόλο στη διατήρηση της. Αποτελούν τροφή για πολλά αρπακτικά πτηνά και σαρκοβόρα ζώα που θα είχαν εξαφανιστεί αν δεν υπήρχαν τα ποντίκια.

ΔΑΣΟΠΟΝΤΙΚΟΣ

Ζει κυρίως σε περιοχές του Παρνασσού που υπάρχουν βελανίδια.

•  Έχει μήκος σώματος 8-11εκ. ,
•  μήκος ουράς 6-11εκ.,
•  βάρος 15-30γρ.

ΑΣΠΑΛΑΚΑΣ Η΄ ΑΝΑΒΟΛΙΟΣ Η΄ΤΥΦΛΟΠΟΝΤΙΚΑΣ

Είναι το μοναδικό θηλαστικό στην Ελλάδα που ζει όλη του τη ζωή μέσα στη γη.
Είναι σχεδόν τυφλός. Τα αυτιά του δεν φαίνονται, αλλά ακούει καλά. Τρέφεται αποκλειστικά με σκουλήκια, κάμπιες, αυγά ακριδών και μυρμηγκιών, ρίζες ..
Η φωλιά του είναι περίπλοκη. Στη μέση είναι ο πύργος όπου μένει. Από κει ξεκινούν οι στοές, στις οποίες κυνηγάει. Μπορεί να ανοίξει 100μ. στοές σε μια μόνο νύχτα. Δεν είναι βλαβερός. Οι στοές του αερίζουν το έδαφος και επιτρέπουν την κυκλοφορία του νερού. Αλλά οι λοφίσκοι καταστρέφουν τη χλόη, κόβει τις ρίζες των φυτών?

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα:

•  Μήκος:12-15εκ.,
•  βάρος 70-100γρ.
•  Σώμα κυλινδρικό, μαύρο ή γκρι τρίχωμα με κοντές τρίχες και κοντή ουρά.

ΧΕΙΡΟΠΤΕΡΑ

ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ

Το μόνο θηλαστικό, που μπορεί να πετάει πραγματικά, κουνώντας τα “φτερά” του. Τα πόδια τους μπροστινά και πισινά και η ουρά ενώνονται μεταξύ τους από κάθε πλευρά του σώματος με μια μεμβράνη, που με το άνοιγμά της σχηματίζει δυο φτερούγες με τις οποίες πετούν.

•  Πολύ χρήσιμα και ενδιαφέροντα ζώα, με όψη τερατώδη.
•  Τρώνε έντομα ή ρουφούν αίμα.
•  Όταν κοιμούνται ή πέφτουν σε χειμερία νάρκη, μένουν κρεμασμένες από τα πόδια με το κεφάλι κάτω.

Παρά το σκοτάδι και την αδύνατη όρασή τους έχουν εξαιρετική ικανότητα προσανατολισμού. Εκπέμπει μόνιμα έναν ήχο (που εμείς δεν τον ακούμε). Όταν ο ήχος αυτός (υπερηχητικό κύμα ) συναντήσει ένα εμπόδιο ανακλάται και συλλαμβάνεται από την ακοή του ζώου. Τότε για να αποφύγει τη σύγκρουση αλλάζει κατεύθυνση. Τρέχει με ταχύτητα 50χμ την ώρα.

ΜΗΡΥΚΑΣΤΙΚΑ

Τον 20ο αι. εξαφανίστηκαν ή μειώθηκαν αριθμητικά από τον Παρνασσό (αγριόγιδα, ελάφια, ζαρκάδια ) κατά χρονικά διαστήματα. Πριν την πυρκαγιά του 1977 υπήρχαν αρκετά, ειδικά μέσα στο χώρο του εκτροφείου με τα οποία εφοδίαζαν και άλλες δασικές περιοχές. Σήμερα υπάρχουν μόνο ελάφια (150 περίπου) σ’ ένα χώρο περιφραγμένο του εκτροφείου. Σύμφωνα με μαρτυρίες κυνηγών αλλά και βοσκών εφέτος παρατηρήθηκαν ελάφια και ζαρκάδια στο Αγιωργίτικο και πάνω από το Μπουγδάν.

ΕΛΑΦΙ

• Μήκος 1.90μ. Βάρος 50-100κ.. Ζουν κατά αγέλες και κυρίως οι ελαφίνες και τα ελαφάκια. Τα γέρικα αρσενικά είναι μοναχικά .Όλα είναι καχύποπτα και ακοινώνητα.
•  Τρώει χορτάρι, τρυφερά βλαστάρια, βελανίδια.
•  Μόνο τα αρσενικά έχουν κέρατα.

  Κάθε χρόνο στο τέλος του χειμώνα, όταν τα κέρατα φτάσουν στην πλήρη ανάπτυξή τους ξεραίνονται και πέφτουν. Τα ζώα τότε τα τρίβουν στους κορμούς των δέντρων ώσπου να πέσουν τελείως. Συνήθως τα κέρατα κάθε χρόνο ξαναβγαίνουν καινούργια, δυνατότερα, μεγαλύτερα αυξανόμενα κατά μια ακόμα διακλάδωση σε κάθε αλλαγή κι έτσι ο αριθμός τους μας δίνει την ακριβή ένδειξη για την ηλικία του ζώου.

ΖΑΡΚΑΔΙ

Το ζαρκάδι είναι αρκετά μικρότερο από το ελάφι.

•  Μήκος :1,20μ. και Βάρος: 20 κιλά.
•  Έχει κακή όραση αλλά εξαιρετική όσφρηση.
•  Χαρακτηριστικό του γνώρισμα μια τούφα κίτρινες τρίχες κάτω από το λαιμό και μια άλλη στα οπίσθια.

ΕΡΠΕΤΑ

ΧΕΛΩΝΑ

Η λαϊκή παράδοση τη θέλει φιλοσοφημένο ζώο. Ίσως είναι επηρεασμένη από τον μύθο του Αισώπου που η χελώνα νικάει το λαγό στον αγώνα ταχύτητας ποντάροντας στην επιμονή και υπομονή της.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της χελώνας:

•  Είναι μακρόβιο ζώο και όσο ζει μεγεθύνεται. Ζει 100 χρόνια και κάποιες χελώνες ζουν 150 ή 200.
•  Ολόκληρο το σώμα της καλύπτεται από όστρακο, που αποτελείται από πολυγωνικές οστέινες πλάκες, σκεπασμένες με κεράτινες φολίδες, από το οποίο βγαίνουν μόνο το κεφάλι, τα 4 πόδια και η ουρά.
•  Στο στόμα δεν έχουν δόντια. Τρώει χόρτα, φύλλα, φρούτα.
•  Είναι παντοτινός και ήσυχος κάτοικος. Δε λείπει από πουθενά, αν και έχει αρχίσει να σπανίζει όλο και πιο πολύ, γιατί κινδυνεύει από τις πυρκαγιές, τα αυτοκίνητα, τα φυτοφάρμακα.
•  Εμείς δε την κυνηγάμε για το κρέας της, όπως οι Ιταλοί στην Κατοχή, οι οποίοι έλεγαν ότι το κρέας τους είναι νοστιμότατο. Ο λαός έμεινε πιστός στις παραδόσεις του και δε τις δοκίμασε!
•  Γεννάει αυγά που το τσόφλι τους δεν είναι ασβεστολιθικό όπως των πουλιών, αλλά μαλακότερο σαν δέρμα. Την εκκόλαψή τους αναλαμβάνουν οι ζεστές ακτίνες του ήλιου.
•  Με τις πρώτες λιακάδες της άνοιξης ξυπνάει από τη χειμερία νάρκη και αρχίζει το προσεκτικό ταξίδι της ανάμεσα στα χόρτα σαν πραγματικός φιλόσοφος.

ΣΑΥΡΑ (γκουστέρα)

Εχθροί της είναι:τα αρπαχτικά πουλιά, τα σαρκοβόρα ζώα, τα αυτοκίνητα.
Πέφτει σε χειμερία νάρκη.

ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΑΥΡΑ

Είναι πιο μεγάλη από τις άλλες (40εκ.),καταπράσινη όταν ενηλικιωθεί, με σκούρες κηλίδες κατά μήκος του σώματος.

Τρέφεται με έντομα, αράχνες, αυγά από τις φωλιές των κορυδαλλών που φτιάχνουν τη φωλιά τους στη γη.

ΣΑΜΙΔΙΑΚΙ Η΄ ΜΟΛΥΝΤΗΡΙ

•  Είναι γκρίζα, με σώμα σχεδόν διαφανές, με μήκος 15-20εκ, και με δάχτυλα εφοδιασμένα με βεντούζες που σχεδόν κολλάνε στον τοίχο. Έτσι το βλέπουμε να κινείται χωρίς κανένα πρόβλημα σε κάθετους και λείους τοίχους και να κυνηγάει κουνούπια, σκνίπες μύγες αράχνες, γι’ αυτό είναι ωφέλιμο.
•  Η ουρά του κόβεται αμέσως αν κάποιος προσπαθήσει να το πιάσει. Στις σαύρες υπάρχει η ικανότητα να ξαναγίνονται οι ουράς τους, κάπως πιο μικρές.

ΧΑΜΑΙΛΕΩΝ

Ήταν πάντοτε σπάνια σαύρα στον τόπο μας αλλά μπορούσες να τη συναντήσεις σ’ ένα κλωνάρι κορομηλιάς ή αμυγδαλιάς. Η τροφή του είναι:πεταλούδες, μύγες, ακρίδες, κολεόπτερα. Τα πιάνει εκσφενδονίζοντας τη γλώσσα του σε απόσταση 15εκ.

ΦΙΔΙΑ.

Βέβαια στην περιοχή μας υπάρχουν και άλλα φίδια όπως:ο τυφλίτης, το ακονάκι, ο αστρίτης το πρασινόφιδο, η οχιά, η δεντρογαλιά?

ΟΧΙΑ

 Το δηλητήριό της μπορεί να σκοτώσει άνθρωπο .Γεννάει ζωντανά φιδάκια ,που έχουν ήδη και αυτά ιοβόλα δόντια που εκτοξεύουν δηλητήριο. Στην πραγματικότητα την ώρα της γέννας σπάζουν μέσα της τα αυγά και βγαίνουν τα φιδάκια. Κατόπιν βγαίνουν και τα δερμάτινα τσόφλια τους.

•  Το σώμα της είναι κοντόχοντρο. Δεν έχει μεγάλο μήκος(40-50εκ.)
•  Το κεφάλι της είναι τριγωνικό, τα μάτια της ωχροκίτρινα.
•  Τα χρώματά της είναι το μαύρο το γκρίζο, το άσπρο, και σχηματίζουν    σχήματα κεφαλαίου Η, κατά μήκος της ράχης, και σχήμα V στο κεφάλι.
•  Τρέφεται με ποντίκια, πουλιά, αυγά πουλιών, σαύρες, άλλα είδη φιδιών.

  ΔΕΝΤΡΟΓΑΛΙΑ

•  Μεγάλο και μακρόβιο φίδι. Όσο ζει τόσο μεγαλώνει. Έχουμε δει δεντρογαλιές ως και 1,50μ.
•  Τα χρώματα της δεντρογαλιάς είναι ίδια με της οχιάς, αλλάζει μόνο το χρώμα της κοιλιάς που είναι ανοιχτό ωχρό ή ωχρό πράσινο.
•  Η τροφή της είναι ίδια με της οχιάς.
•  Δεν έχει δηλητήριο. Αν δεν υπήρχε η προκατάληψη και ο αιώνιος φόβος των φιδιών, η δεντρογαλιά θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται σαν φίλος του ανθρώπου, γιατί τρώει τα ποντίκια.

ΑΜΦΙΒΙΑ

ΝΕΡΟΦΙΔΕΣ, ΝΕΡΟΧΕΛΩΝΕΣ

Πριν από αρκετά, χρόνια υπήρχαν αρκετά στις πηγές στο ρέμα Κεραμιδιού Σήμερα υπάρχει περιορισμένος αριθμός.

ΒΑΤΡΑΧΟΙ

Οι Δαδιώτες, τους λέμε “μπακακάκια” και στον τόπο μας ζουν τρία είδη.

•  Ο νεροβάτραχος ο οποίος είναι πολύ ωφέλιμο ζώο γιατί καθαρίζει τα στάσιμα νερά από πολλά έντομα και κυρίως από τα κουνούπια.
•  Ο πράσινος βάτραχος ή φρύνη που ζει πάνω στα φύλλα των χόρτων, των θάμνων, των δέντρων .έχει μήκος 3-5εκ. Το χρώμα του είναι χλωροπράσινο και δε διακρίνεται από κάποια ζώα που βόσκουν. Έτσι αν κατά λάθος φαγωθεί μπορεί και να ψοφήσουν.
•  Ο γκρίζος βάτραχος, είναι μεγάλος βάτραχος. Βγαίνει τη νύχτα για κυνήγι εντόμων και γυμνοσαλιάγκων. Οι Δαδιώτες τον λέμε “μπράσκα”. Έχει στην ράχη του πολλές φουσκάλες με καυστικό υγρό. Αυτές τις φουσκάλες τις σπάζει θεληματικά, όταν πλησιάζει κίνδυνος και ραντίζει τον εχθρό, προκαλώντας του αφόρητη φαγούρα.

ΣΑΛΑΜΑΝΔΡΑ

Μοιάζει στην εμφάνιση με τις σαύρες. Το χρώμα της είναι σχεδόν μαύρο και κοσμείται με κίτρινες μεγάλες βούλες. Είναι εντομοφάγο και ζει στα υγρά και σκιερά μέρη.

ΠΤΗΝΑ

Πολλά πουλιά φτιάχνουν τις φωλιές τους στα δέντρα και τους θάμνους, βρίσκοντας άφθονη τροφή για τον εαυτό τους και για τα μικρά τους το από πλήθος των μικρών ζώων και εντόμων του δάσους.

Στους γκρεμούς και τα φαράγγια φτιάχνουν τις φωλιές τους τα αρπακτικά πουλιά (όρνια, αετοί, γεράκια, κουκουβάγιες..). Η τροφή τους μπορεί να αποτελείται (ανάλογα με το είδος του αρπακτικού βέβαια) από ψοφίμια, χελώνες λαγούς, ποντίκια, φίδια γιδοπρόβατα, μικρότερα πουλιά?

ΟΡΝΙΑ

Τα όρνια (καλιατζάρης, ασπροπάρι) δεν φαίνονται να κάνουν κύκλους στον ουρανό, αλλά ούτε και οι γυπαετοί.. Όταν ανοίγουν τις φτερούγες τους, ξεπερνούν τα 2μ σε μήκος, ίσως και τα 2,5μ. Με τα μάτια τους προικισμένα με οξύτατη όραση, ανέβαιναν ως 3.000μ. ύψος στον ουρανό, κάνοντας πλήρη εξερεύνηση για τα ψοφίμια και σε μεγάλη έκταση.

ΑΕΤΟΙ

Κι όσο για τους αετούς; Μόνο 2 ή 3 ζευγάρια έχουν απομείνει . Έχουν τις φωλιές τους στο ρέμα Κεραμιδίου. Κάποιοι ασυνείδητοι “κυνηγοί” αλύπητα έχουν χτυπήσει τα μικρά τους αλλά και τους ίδιους και κάποια από αυτά τα έχουν βαλσαμώσει και καμαρώνουν! Ο αετός αυτός λέγεται σταυραετός.
Είναι γνωστή η ιστορία δυο παιδιών από το Δαδί που το 1924 αψηφώντας τους κινδύνους πήραν τα αυγά της φωλιάς τους (όπως μας διηγείται στο βιβλίο του, ο συμπατριώτης μας Τσιτσιπής).

ΓΕΡΑΚΙΑ

Τα γεράκια είναι περισσότερα (δεντρογέρακας ή τσιχλογέρακας, πετρίτης, τσιρλογκάνα, βαρβάκι, κιρκινέζι,..).

ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΕΣ

Κουκουβάγιες , είναι: ο μπούφος, η κουκουβάγια η αγροτική (επειδή η φωνή της ηχεί πένθιμα θεωρείται από πολλούς σαν κακό προμήνυμα- αυτό δεν είναι αλήθεια , η κουκουβάγια είναι ωφέλιμο πουλί). Η χουχλήθρα ή χουχλόγιωργας, που η φωνή της τρέπει σε φυγή και τα μεγαλύτερα ζώα. Ο γκιώνης, που ενώ το μπόι του είναι μικρό η μονοσύλλαβη φωνή του ακούγεται σε μεγάλη απόσταση.

ΚΟΡΑΚΙΑ

Τα κοράκια δεν σταμάτησαν να πετάνε στον ουρανό, αλλά σε μικρότερο αριθμό. Ο μαύρος κόρακας, η κουρούνα ή καλιακούδα, η κίσσα ή καρακάξα, η χαλκοκουρούνα, η κίσσα η μίμος, η οποία μιμείται με επιτυχία τον ήχο του ξυλοκόπου, το γαύγισμα των σκύλων?, και ο ανεμοκόρακας ο οποίος ζει αποκλειστικά στην αλπική ζώνη.

ΚΟΤΣΥΦΙΑ

Τρώνε ελιές, βατόμουρα, σπόρους κισσού γαιοσκώληκες. Είναι ενδημικά πουλιά. Όμως οι κυνηγοί τα αγαπούν ιδιαίτερα!

ΑΚΑΝΘΥΛΛΙΔΕΣ

Είναι πουλιά ωδικά. Τρέφονται με σπόρους, είναι ενδημικά, έχουν ωραία χρώματα και είναι γόνιμα πουλιά . Φωλιάζουν δυο φορές το χρόνο .Τα σπουδαιότερα είναι: η καρδερίνα ή τουρκοπούλα, ο φλώρος, το σκαρθί ,το λούγαρο, ο σπίνος ή τσώνι, ο στραβομύτης, το τσιχλόνι ή μελλισάκι,?

ΣΤΡΟΥΘΙΑ

Ο σπουργίτης, το άγριο σπουργίτι, ο χιονόστρουθος.

ΕΝΤΟΜΟΦΑΓΑ

Είναι εντομοφάγα και αποδημητικά. Τα αηδόνια με τη μαγευτική φωνή τους, η τσιροβάκα, ο μίχος , ο τρυποφράχτης, η ασπροκώλα, ο κοκκινόκωλος, ο γυφτάκος, ο συκοφάγος, τσαλαπετεινός, η μπεκάτσα, το κιτρινάκι, η σουσουράδα, ο καλογιάννος, ο τσοπανάκος, ο δρυοκολάπτης, ο τρυποκάρυδος, ο μελλίσαρχος ή παπαδίτσα

ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΙ

Είναι πουλιά σποροφάγα και ωδικά: η γαλιάντρα (με μεγάλη μιμητική ικανότητα-σήμερα πολύ σπάνια θα τη συναντήσεις), ο κατσουλιέρης (με λοφίο στο κεφάλι), ο γρίβας, η λαγιάστρα (που δε σηκώνεται από κάτω παρά μόνο όταν πας να την πατήσεις-γι’ αυτό τη λένε και λαγιάστρα), η σιταρήθρα, ο τσίφτης.

ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ

Το περιστέρι, το σύμβολο της ειρήνης, το αγριοπερίστερο, η φάσα και το τρυγόνι που είναι αποδημητικό.

ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ

Αποδημητικά πουλιά, αλλά και αυτά έχουν μειωθεί αριθμητικά. Εκτός από τα άλλα χελιδόνια που είναι αρκετά χαμηλότερα, το μεγάλο χελιδόνι είναι πλέον σπάνιος κάτοικος των απόκρημνων βράχων και σπηλιών του Παρνασσού. Είναι το ταχύτερο χελιδόνι και πιθανόν το ταχύτερο πουλί.

ΟΡΝΙΘΟΕΙΔΗ

Η πετροπέρδικα ζει στα ψηλά μέρη του Παρνασσού και είναι πολύτεκνη 12-25 περδικόπουλα, γι΄ αυτό και υπάρχουν και κάποιες ακόμα-μια και είναι περιζήτητη από τους κυνηγούς .
Το ορτύκι είναι περαστικό από τη χώρα μας-σήμερα υπάρχουν στο εκτροφείο.

ΚΟΥΚΟΣ

Φέρνει την άνοιξη, αν και λένε πως “μόνο ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη”.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ-ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ -OIKONOMIA

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Γίνεται ακόμα με τον παραδοσιακό τρόπο περισσότερο, ελεύθερα στη φύση. . .Τα κοπάδια έχουν περισσότερα πρόβατα παρά γίδια. Παλιότερα ο αριθμός των αιγοπροβάτων ήταν κατά πολύ -πολύ μεγαλύτερος από το σημερινό, καθώς όλο και κάποια στρούγκα αδειάζει στο βουνό (και η μείωση της παραγωγής; αντισταθμίζεται βέβαια- με εισαγωγές όπου το γάλα Ολλανδίας φτιάχνει “φέτα Παρνασσού”!!!
Καθώς σχεδόν όλο το καλοκαίρι το περνάνε στο βουνό, η ανθρώπινη ιστορία της αλπικής ζώνης είναι μια ιστορία τσοπαναραίων. Οι στάνες τους είναι σκορπισμένες παντού, σε υψόμετρο από 1500-2300μ.(Σπανάκι, Τσιάρεση, Αγιωργίτικο, Καρκαβέλι, Ασκηταριό, Φτερόλακα..)
Όσο για τα προϊόντα; Μαλλί, γάλα, γιαούρτι, τυρί φέτα, μυτζήθρα, ,κουσμάρι, μάσκουρη, ψωμοτύρι (γιαούρτι με μυτζήθρα), τραχανάς, φύλλο. Στα αλπικά λιβάδια όλο το γάλα το πήζουν τυρί, ενώ στα χειμαδιά το δίνουν στο γαλατά. Πήζουν μόνο φέτα κανένα άλλο είδος τυριού. Κι ήταν τόσοι πολλοί οι Δαδιώτες τσοπάνηδες, ώστε το μεγαλύτερο ποσοστό, της ονομαστής “φέτας Παρνασσού” γινόταν από τα πρόβατα του Δαδιού. Και ο Παρνασσός; έχει χόρτα κατάλληλα (γαλατόχορτα, μερνίθρες,) που κάνουν παχύ το γάλα και νόστιμο το κρέας.

ΓΕΩΡΓΙΑ

Για τις ορεινές καλλιέργειες δεν γίνεται πλέον λόγος, έχουν εγκαταλειφθεί. Υπήρχαν αρκετά κτήματα στο Μπουγδάν, στην Περδικόβρυση, στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας, κοντά στον Άγιο Αθανάσιο?και Δαδιωτών και του Μοναστηριού. Σ’αυτά καλλιεργούσαν?πριν από λίγα χρόνια.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ:

•  Τσάι, ρίγανη, μέντα…
•  Διάφορα φυτά για βαφές των ρούχων.
•  Πολλά από τα φυτά του δάσους είναι πολύτιμα βότανα για τους Δαδιώτες καθώς και η ελατόπισσα από τα έλατα για θεραπευτικούς σκοπούς.
•  Τα πουρνάρια αλλά και τα κουκουνάρια, πιο παλιά ήταν απαραίτητα σε κάθε νοικοκυριό(για το άναμμα φωτιάς: για να ψήσουν στο φούρνο, για το πλύσιμο των ρούχων?). Αλλά και σήμερα χρησιμοποιούνται για το παραδοσιακό άναμμα στις φωτιές της Αποκριάς, του Πάσχα..?..
•  Τα καυσόξυλα για το χειμώνα.
•  Ρητίνευση δε έγινε ποτέ .
•  Στα αρχαία χρόνια προσέφερε τα ξύλα “δαδιά” από ξηρό ξύλο Πεύκης που έχει πολύ ρετσίνι τα οποία και πουλούσαν αλλά και χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι από τα οποία πήρε ,κατά μία εκδοχή και το ένα από τα ονόματά του το χωριό..

ΘΗΡΑ (ΚΥΝΗΓΙ)

Το κυνήγι ασκείται στις δασικές εκτάσεις του Παρνασσού, εφόσον δεν ισχύει κάποια ειδική απαγόρευση?.Θηράματα της περιοχής είναι:αγριόχοιροι, λαγοί, πέρδικες, τσίχλες??

ΥΛΟΤΟΜΙΑ

Στον Παρνασσό δεν έγινε ποτέ υλοτομία για εκμετάλλευση, παρά μόνο για προσωπική χρήση (για τα καυσόξυλα του χειμώνα) και αφού έχει δοθεί άδεια από τη δασική υπηρεσία για τα συγκεκριμένα δέντρα.

ΥΔΡΕΥΣΗ–ΒΡΥΣΕΣ

Το δάσος του Παρνασσού στην περιοχή της Αμφίκλειας δεν διαθέτει τόσα πολλά νερά όσο στις άλλες περιοχές ανατολικά και δυτικά της Αμφίκλειας. Υπάρχουν όμως πάνω στο βουνό αρκετές πηγές.
Νερό προστίθεται στο υδραγωγείο από το Μπογντάν (Μπογ-νταν, κρύο νερό στα τούρκικα),και κάποιες πηγές κοντά στον Αϊ-Λια. Επίσης νερό έρχεται και στην πάνω πλατεία από του Κατούρη τη βρύση που είναι πολύ διουρητικό. Πιο παλιά ερχόταν νερό και από το ρέμα του Καλανίτσου.
Βρύσες με δροσερό νερό για τους επισκέπτες του βουνού είναι: στην Αγία-Μαρίνα, στο Μοναστήρι, του Κατούρη η βρύση ή βρύση των κυνηγών, στην Περδικόβρυση, στην Αρνόβρυση.. Μέσα στο ρέμα είναι στον Καλανίτσο, στον Αι-Νικόλα, στο Γαύρο, που έχει χωνευτικό νερό.
Ανατολικά είναι: η βδελλόβρυση της Φτελιάς(από εκεί οι Δαδιώτες προμηθεύονταν βδέλλες για γιατρικό?), ο Μπριζής, η Σκοτείνιανη, του Αγιωργίτικου από το οποίο κατεβαίνει νερό στα κάτω Καλύβια, στο Σπανάκι ,στη Τσάρεση..

ΠΥΡΚΑΓΙΑ

Το μεγαλύτερο τμήμα του υπέροχου, αισθητικού δάσους του Δαδιού δεν υπάρχει πλέον. Η πρώτη και μεγαλύτερη καταστροφή έγινε τη Δευτέρα 22 Αυγούστου 1977.
Το δάσος κάποια στιγμή άρχισε δειλά- δειλά να ξαναζωντανεύει ύστερα από πολλές προσπάθειες. Όμως ήρθε και η δεύτερη πυρκαγιά το Σεπτέμβριο του 1996 και συμπλήρωσε το έργο της προηγούμενης.
Ποια τα αίτια; βραχυκύκλωμα από καλώδιο της ΔΕΗ; εμπρησμός; απροσεξία;?

ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ – ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΙΣ

Οι κάτοικοι της Αμφίκλειας από παλιά είχαν καταλάβει και είχαν εκτιμήσει την αξία του δάσους και είχαν δημιουργήσει οικισμό για τους καλοκαιρινούς μήνες. Με υλικά φιλικά ως προς το δάσος, χωρίς να αλλοιωθεί καθόλου το περιβάλλον και με τον πλήρη έλεγχο της Δασική υπηρεσίας. Δυστυχώς όμως η πυρκαγιά του 1977 τον κατέστρεψε.
Κάποιοι σήμερα ανεβαίνουν για λίγο με σκηνές ή τα μεσημέρια για λίγη δροσιά τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού.
Λειτουργούν δύο κατασκηνώσεις: η χριστιανική κατασκήνωση του Αποστόλου Παύλου και πιο πάνω η κατασκήνωση των προσκόπων. Πριν την πυρκαγιά του 1977 λειτουργούσε μαθητική κατασκήνωση του Υπουργείου Παιδείας, η οποία δυστυχώς σήμερα έχει εντελώς εγκαταλειφθεί.

ΕΚΤΡΟΦΕΙΟ

Λειτουργεί με τη φροντίδα της δασικής υπηρεσίας. Σε ειδικούς περιφραγμένους χώρους του υπάρχουν: φασιανοί, πέρδικες, ορτύκια, παγώνια και ελάφια. Πριν την πυρκαγιά τα 1977 ήταν σε μεγάλη ανάπτυξη και προμήθευε με ζώα πολλά δάση.

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Για να γνωρίσετε καλύτερα το δάσος του Δαδιού δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε κάποιες από τις δραστηριότητες που σας προτείνουμε-ανάλογα με τις δυνατότητές σας βέβαια:

•  ΠΟΔΗΛΑΣΙΑ
•  ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ
•  ΟΡΕΙΒΑΣΙΑ-ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ: Στον Παρνασσό δεν ήταν άγνωστη από την αρχαιότητα. Βέβαια όχι από πλευράς φυσιολατρικής αλλά θρησκευτικής?.Σήμερα υπάρχουν στον Παρνασσό πολλά μονοπάτια. Άλλα κοντεύουν να κλείσουν και άλλα διατηρούνται.

  Εμείς σας προτείνουμε τις ακόλουθες διαδρομές.

•  Αμφίκλεια-Αγία Ιερουσαλήμ-Άγιος Ιωάννης-Αντίλαλος
•  Αμφίκλεια-ρέμα Κεραμιδιού-Αρνόβρυση
•  Αμφίκλεια -Πλάι -Βίγλα-Μοναστήρι
•  Αμφίκλεια-Άγιος Γεώργιος-Σπανάκι
•  Αμφίκλεια-Λιάκουρα 

   ΑΙΩΡΟΠΤΕΡΙΣΜΟΣ

•  ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΕΣ-ΣΚΙ – ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟ ΣΚΙ: Από το 1980 και ύστερα η κίνηση των σκιέρ στα χιονοδρομικά κέντρα Παρνασσού αυξάνεται κάθε χρόνο όλο και περισσότερο . Κάθε χρόνο δημιουργούνται και νέες εγκαταστάσεις όμως σε βάρος της χλωρίδας και πανίδας.

ΑΣΠΡΟΧΩΜΑ-ΛΑΤΟΜΕΙΟ

Πριν πολλά χρόνια ανατολικά του χωριού λειτουργούσε σπαστήρας (παραγωγή χαλικιού) καθώς και δυτικά από το Ασπρόχωμα έπαιρναν υλικά για το χτίσιμο των σπιτιών, με αποτέλεσμα την αλλοίωση της αισθητικής του τοπίου?

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ- ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ -ΕΞΩΚΛΗΣΙΑ

Μέσα στο χωριό υπάρχουν τρεις μεγάλες εκκλησίες χτισμένες σε ρυθμό βασιλικής με τα παρεκκλήσια τους:

•  Η μεγαλύτερη είναι ο Ιερός Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου (Μητρόπολη) με παρεκκλήσι τον Άγιο Νικόλαο.
•  Ο Άγιος Βλάσιος, (ονομάστηκε έτσι γιατί τα εγκαίνια της εκκλησίας έγιναν την ημέρα της γιορτής του Αγίου Βλασίου- ενώ κανονικά η εκκλησία είναι ο Ευαγγελισμός) με παρεκκλήσι τον Άγιο Μόδεστο.
•  Ο Άγιος Δημήτριος με παρεκκλήσι τον Άγιο Λουκά.
•  Πρόσφατα χτίστηκε και Άγιος Ευστάθιος.

  Αυτές οι τέσσερις εκκλησίες λειτουργούνται κάθε Κυριακή καθώς και το Μοναστήρι. Άλλες εκκλησίες μέσα στο χωριό :

•  ο Άγιος Γεώργιος,
•  η Αγία Παρασκευή,
•  η νέαΑγία Τριάδα.,και η παλιά Αγία Τριάδα που σήμερα ονομάζεται Άγιος Κωνσταντίνος. Αυτή χτίστηκε μετά από τάμα, από τον Δαδιώτη οπλαρχηγό του 1821 Στάθη Γαβρίλη, γιατί εκεί βρήκε το σπαθί του Ανδρούτσου. Στην περιοχή αυτή και ως το Μοναστήρι έγινε η μάχη του Δαδιού με τους Τούρκους (1|11|1822) με άσχημες συνέπειες για την Αμφίκλεια.

Εξωκλήσια της Αμφίκλειας:

•  Δυτικά είναι ο Άγιος Βασίλειος,
•  και κοντά στα κάτω καλύβια οι Άγιοι Θεόδωροι.
•  Νοτιοδυτικά η Κοίμηση της Θεοτόκου ή Κυριά,
•  στο νεκροταφείο πίσω είναι ο Άγιος Ιωάννης.
•  Συνεχίζοντας προς το βουνό είναι ο Άγιος Αθανάσιος,
•  και πιο πάνω η Αγία Μαρίνα, μέσα στα σπάρτα και τις καρυδιές.
•  Και σε υψόμετρο 650 μ. το Μοναστήρι (λειτουργούσε κρυφό σχολειό).
•  Ανατολικά του μοναστηριού η Ανάληψη.
•  Ανατολικότερα της Ανάληψης ο Άι-Λιας, πάνω στην πρώτη ράχη του Παρνασσού.
•  Ακριβώς πιο κάτω η νεόκτιστη εκκλησία στα ερείπια της παλιάς οι Άγιοι Πάντες.
•  Ανηφορίζοντας, στην Περδικόβρυση ο Άγιος Ιωάννης του 18ου αι.
•  Ανατολικά και στην είσοδο της χαράδρας του ρέματος Κεραμιδιού η καινούργια Αγία Ιερουσαλήμ και πιο πάνω η παλιά εκκλησία Αγία Ιερουσαλήμ μέσα στη σπηλιά (κτίσμα πιθανόν του 11ου αι.)
•  Πιο πέρα τα θεμέλια του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Γεωργίου.
•  Πιο ανατολικά είναι:ο Άγιος Αθανάσιος, ο Άγιος Γεώργιος
•  Η Αγία Ζώνη την οποία έκτισε ο Λ. Κουντουργιώτης , ο οποίος είχε υποσχεθεί να κτίσει εκκλησία αφού αποκτήσει αγόρι (είχε 9 κορίτσια)
•  Ο Άγιος Νικόλαος χτίστηκε από τον γερο-Στάθη Κούσουλα, ο οποίος βρήκε την εικόνα του Αγίου θαμμένη κάτω από μια πουρνάρα μετά από κάποιο όνειρο.
•  Στα Κάτω Καλύβια ο Άγιος Ιωάννης, ο Άγιος Νικόλαος, ο Άγιος Τρύφωνας?

  ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

•  Σωστή και οργανωμένη αναδάσωση.
•  Είναι αναγκαίο να μεγαλώσουν τα όρια του Δρυμού και να συμπεριλάβουν κα άλλα τμήματα του βουνού και κυρίως τις ψηλές κορυφές.
•  Συστηματική προστασία και καταγραφή της απειλούμενης πανίδας και χλωρίδας.
•  Ενημέρωση των κτηνοτρόφων προς αποφυγή τοποθέτησης δηλητηριασμένων δολωμάτων .
•  Υπογείωση της γραμμής μέσης τάσης μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος Αμφίκλειας-Χιονοδρομικού κέντρου προς αποφυγή νέων πυρκαγιών αλλά και για αισθητικούς λόγους.
•  Κατασκευή δεξαμενής νερού για λόγους πυρόσβεσης(ανεφοδιασμός πυροσβεστικού οχήματος),στην περιοχή των κατασκηνώσεων των χριστιανικών ομάδων .
•  Ελεγχόμενη βόσκηση για αποφυγή πυρκαγιών.
•  Περιορισμός της κυνηγετικής περιόδου ,και απαγόρευση του κυνηγιού σε κάποιες περιοχές ,σωστή και υπαρκτή θηροφυλακή.
•  Πιο συστηματικός έλεγχος της υλοτομίας από το Δασαρχείο για να αποφευχθεί η παράνομη υλοτομία.
•  Σηματοδότηση, βελτίωση και προβολή σε χάρτες των μονοπατιών.
•  Να μην ανοίγονται άσκοπα δρόμοι οι οποίοι τελικά και εγκαταλείπονται.
•  Να δίνονται αποζημιώσεις στους κτηνοτρόφους σε περίπτωση ζημιών από αρπακτικά(αετούς, λύκους ..).
•  Να γίνει ευαισθητοποίηση αλλά και ενημέρωση του κόσμου σε θέματα που αφορούν το περιβάλλον, τη χλωρίδα και την πανίδα, με ομιλίες, με εκδηλώσεις ,με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης?
•  Το δάσος της περιοχής της Αμφίκλειας να αποκτήσει την δική του ιστοσελίδα στο internet.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ

Οι κίνδυνοι που απειλούν το περιβάλλον συνεχώς αυξάνονται. Γι’ αυτό πρέπει ο καθένας μας, στο βαθμό που περνάει από το χέρι του, να προστατεύει τη φύση.
‘Όταν βρεθείτε σε μια προστατευόμενη φυσική περιοχή ακολουθήστε κάποιους απλούς κανόνες. Έτσι θα απολαύσετε την εκδρομή σας και δεν θα αφήσετε πίσω σας προβλήματα.
1. Προσπαθήστε να κάνετε όσο το δυνατόν λιγότερο αισθητή την παρουσία σας, όταν βρίσκεστε στο φυσικό περιβάλλον. Αποφύγετε το θόρυβο και τους βανδαλισμούς, μην αφήνετε σκουπίδια πίσω σας.
Αυτονόητο είναι ότι σε καμιά περίπτωση δεν θα ανάψετε φωτιά στο δάσος. Δεν υπάρχει λόγος να σπάτε τα κλαδιά να χαράζετε το όνομά σας στους κορμούς των δένδρων.
2. Φτάνοντας σε μία ευαίσθητη περιοχή εγκαταλείψτε το αυτοκίνητο ή τη μηχανή σας. Οι δασικοί δρόμοι και τα μονοπάτια προσφέρονται για περπάτημα, ενώ οι θόρυβοι και οι εξατμίσεις διαταράσσουν την ισορροπία στις ευαίσθητες περιοχές.
3. Εάν έχετε τη τύχη να συναντήσετε άγρια ζώα, να τα αντιμετωπίσετε με σεβασμό και διακριτικότητα. Μην προσπαθήσετε να τα ακολουθήσετε, απλώς παρατηρήστε τα στη σιωπή –
Κατά τη διάρκεια της νύχτας μη χρησιμοποιείτε φώτα που κατευθύνεται προς την ακτή. Αυτά αποπροσανατολισμό ζουν τις χελώνες.
4. Μην κόβετε λουλούδια. Μη συλλέγετε ορυκτά, φυτά ή ζώα.
5. Μην ενοχλείτε τα πουλιά στη διάρκεια του φωλιάσματος, με φωνές και απότομες κινήσεις. Μπορεί να τα διώξετε οριστικά.
6. Στις προστατευόμενες περιοχές δεν θα χρειαστείτε ραδιόφωνο ή κιθάρες. Οι ήχοι τους θα ενοχλήσουν τα ζώα. Αντίθετα σας είναι απαραίτητα ένα ζευγάρι, κιάλια και μια φωτογραφική μηχανή.
7. Μην παίρνετε μαζί σας σκυλιά, προκαλούν σοβαρή, ενόχληση στα άγρια ζώα.
8. Μέσα στις προστατευόμενες περιοχές απαγορεύεται το κυνήγι..
9. Σεβασθείτε τις οδηγίες των σχετικών πινακίδων και ακολουθείστε τις υποδείξεις των φυλάκων.
10. Πριν ξεκινήσετε ενημερωθείτε για τις ιδιομορφίες και τα προβλήματα του χώρου.
Όταν θα φτάσετε εκεί, συζητήστε με ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την προστασία της περιοχής τους.
Η ευχάριστη διαμονή μας σ’ έναν τόπο εξαρτάται κυρίως από το περιβάλλον.
Γι’ αυτό να το προστατεύσουμε.

ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ

(*)Άγιοι Ανάργυροι, (*)Αγιωργίτικο, (*)Σκοτείνιανη, (*)Σπανάκι, (*)Τσάρεση, (*)Ξεροβούνι, (*)Κασκαδιάδες, (*)Μπριζής, (*)Μήτσος, (*)Φτελιά, (*)Διασέλα, (*)Πιάνια, (*)Ισώματα, (*)Τομαρέικα, (*)Βαρσάμω, (*)Λεωνίδας, (*)Αγιαρσαλή, (*)Αι-Νικόλας, (*)Γαύρος, (*)Κριθάρι, (*)Αστραποκαημένος, (*)Μπουγδάν, (*)Φτερόλακα, (*)Αλκαίτικες στρούγκες, (*)Καταβόθρες, (*)Τρύπιος βράχος, (*)Λιάκουρα, (*)Γεροντόβραχος, (*)Αρνόβρυση, (*)Ασκηταριό, (*)Καλανίτσος, (*)Γαιδουρογκρέμι, (*)Κάκαβος, (*)Σταχτοσπηλιά, (*)Στενή, (*)Γαλάζια γούρνα, (*)Περδικόβρυση, (*)Αγιάννης, (*)Καστάνη λάκα, (*)Κορομηλιά, (*)Εμίν βρύση, (*)Ανάληψη, (*)Αϊ-Λιας, (*)Στο Λίθο, (*)Καρκαβέλι, (*)Μοναστήρι, (*)Αγία Μαρίνα, (*)Άγιος Αθανάσιος, (*)Ασπρόχωμα, (*)Λιθαρόστρουγκα, (*)Πύργος, (*)Κυριά, (*)Άγιος Βασίλης, (*)Παλιά και Νέα Αγία Τριάδα, (*)Σβαλιώτικο,
(*)Π’ γκρεμίζει το νερό?????..

?.Βουνά, παιδιά γιγάντια της γης, βουνά ανυπόταχτα, βουνά αιώνια,
που έχετε τη λαμπράδα της αυγής για χαμόγελο, για στολή τα χιόνια?
που έχετε χίλιες γνώμες και καρδιές κι αγάπη και χαρά και περηφάνια,
σαν τους ίσκιους σας και σαν τις ευωδιές, σαν τα πουλιά, τ’ αγρίμια, τα βοτάνια.

Κ. Παλαμάς

Παρουσίαση Περιβαλλοντικής Εργασίας

Την Πέμπτη 12 Ιουνίου 2003 στις 7:00 μ.μ. στην αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου Αμφίκλειας που για τον σκοπό αυτόν είχε διακοσμηθεί κατάλληλα, έγινε η παρουσίαση των εργασιών του προγράμματος της περιβαλλοντικής εργασίας, με θέμα:Το δάσος του Παρνασσού-περιοχή Αμφίκλειας. Η εργασία αυτή έγινε από τους μαθητές της Ε΄και της ΣΤ΄τάξης

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν :

•  Ο Προϊστάμενος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Φθιώτιδας κ. Ζαμπεθάνης
•  Ο Δ/ντής του Σχολείου κ. Δρίβας Γεώργιος
•  Η υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για τον νομό Φθιώτιδας κα. Καραγεώργου Ελένη
•  Ο Δήμαρχος Αμφίκλειας κ. Λουκάς Σκλαβούνος
•  Οι Δάσκαλοι του Σχολείου
•  Δημοτικοί Σύμβουλοι
•  Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Σχολείου
•  Γονείς των παιδιών κ.ά

  Το πρόγραμμα περιελάμβανε:

•  Προσφώνηση από τον Δ/ντή του Σχολείου κ. Δρίβα
•  Χαιρετισμό από τον Προϊστάμενο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης κ. Ζαμπεθάνη
•  Χαιρετισμό από τον Δήμαρχο Αμφίκλειας κ. Λουκά Σκλαβούνο
•  Παρουσίαση της εργασίας από τους Δασκάλους, υπευθύνους του προγράμματος: κ. Ζιάκο Ανδρέα και κ. Πανουργιά Ευγενία.
•  Ανάγνωση αποσπασμάτων της εργασίας από τους μαθητές της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου
•  Απαγγελία ποιημάτων
•  Τραγούδια και Δημοτικούς χορούς που αναφέρονται στον Παρνασσό.

  Στον όροφο του Δημοτικού Σχολείου ήταν εκτεθειμένα :

•  Βιβλία με θέματα από το βουνό
•  Έργα ζωγραφικής πάνω σε γυαλί, χαρτί και πιάτα
•  Μακέτες του Παρνασσού
•  Ψηφιδωτά έργα των μαθητών από φυσικά υλικά
•  Διάφορες κατασκευές
•  Φωτογραφίες
•  Το βιβλίο,που δημιουργήσαμε με θέμα: [Το δάσος του Παρνασσού-περιοχή Αμφίκλειας]