Αίτια των πυρκαγιών

Οι δασικές πυρκαγιές οφείλονται κυρίως σε αμέλεια (αναμμένα τσιγάρα και σπίρτα, επέκταση φωτιάς που ανάβουν οι εκδρομείς για να ζεσταθούν ή να ψήσουν, καθάρισμα χωραφιών, κάψιμο σκουπιδιών, σπινθήρες μηχανημάτων κ.λπ.) και εμπρησμούς, που αποσκοπούν κατά κύριο λόγο:

-στην οικοπεδοποίηση των δασικών εκτάσεων: αξίζει να αναφερθεί ότι η Ελλάδα και η Αλβανία είναι οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχουν καταρτίσει εθνικό κτηματολόγιο, επίσημο δηλαδή βιβλίο απογραφής κρατικών ιδιοκτησιών, κτημάτων, δασών, βοσκότοπων κ.ά., με αποτέλεσμα την αυθαίρετη διεκδίκηση ή οικειοποίηση καμένων δασικών εκτάσεων από ιδιώτες, εργολάβους, κτηνοτρόφους κ.ά. Η σύνταξη εθνικού κτηματολογίου αναγγέλθηκε για πρώτη φορά το 1836, χωρίς όμως να έχει γίνει ως τώρα πραγματικότητα. Το 1994 εντάχθηκε στα επιδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα προγράμματα και ειδικότερα στο δεύτερο πακέτο Ντελόρ, απ’ το οποίο θα απορροφήσει 50-70 δισεκατομ. δρχ. σε συνολική δαπάνη 250 δισεκατομ. Η κατάρτισή του ανατέθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας στον Οργανισμό Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας, που ιδρύθηκε το 1986. Με την ολοκλήρωση του έργου αυτού, θα περιοριστούν οι καταπατήσεις των δημόσιων και ιδιωτικών εκτάσεων, θα προστατευτούν τα δάση από τις παράνομες διεκδικήσεις και από τη μετατροπή τους σε βοσκότοπους, και θα διευκολυνθεί η κατάρτιση προγραμμάτων δασοπροστασίας.

-στη μετατροπή των δασικών εκτάσεων σε βοσκότοπους.

-στην εμπορική εκμετάλλευση της μισοκαμένης ξυλείας (καψάλα).

Συνέπειες των πυρκαγιών

-Διατάραξη του φυσικού οικοσυστήματος και γενικότερη υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

-Επιτάχυνση της διάβρωσης του εδάφους. λόγω του φαινομένου αυτού χάνονται ετησίως 100 εκατομ. τόνοι παραγωγικού εδάφους, που αντιστοιχούν σε 200 χιλ. στρέμ. παραγωγικού εδάφους (ένα νησί μεγέθους της Πάτμου), και 600 χιλ. τόνοι θρεπτικών ουσιών (χούμους), η αξία των οποίων υπολογίζεται σε 66 δισεκατομ. δρχ.

-Πολλαπλασιασμός των πλημμύρων και των χειμάρρων και κατά συνέπεια ανυπολόγιστες συνέπειες στις καλλιέργειες και την οικονομία. οι ζημιές που οι 700 περίπου χείμαρροι προκαλούν στις γεωργικές καλλιέργειες κοστίζουν στη χώρα μας 1,3 δισεκατομ. δρχ. το χρόνο.

-Λειψυδρία, διότι τα εδάφη δεν συγκρατούν τα νερά των βροχοπτώσεων και έτσι στερεύουν οι πηγές και τα ποτάμια.

-Περιορισμός των πλουτοπαραγωγικών πηγών. με κάθε πυρκαγιά χάνονται τεράστιες ποσότητες ξυλείας και άλλων δασικών προϊόντων, που αποτελούν αντικείμενο εργασίας πολλών ανθρώπων.

-Όξυνση του φαινομένου του θερμοκηπίου. με το κάψιμο των δέντρων απελευθερώνεται τεράστια ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα και άλλων χημικών ενώσεων, που περιορίζουν τη διαφυγή της ακτινοβολίας που εκπέμπει η Γη στο διάστημα, με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη μας.

-Εθνική οικονομική ζημία λόγω των δαπανών κατάσβεσης και αποκατάστασης των απωλειών. Το ετήσιο κόστος για τις δασικές πυρκαγιές αγγίζει τα 150 δισεκατομ. δρχ.

-Απώλεια χώρων αναψυχής και διασκέδασης

Το τοπίο που αφήνει στο πέρασμά της μια πυρκαγιά είναι ένα τοπίο καταστροφής.

Χρειάζονται πολλά χρόνια για να ξαναγίνει, αν βέβαια γίνει ποτέ, ένα δάσος όπως ήταν πριν από την πυρκαγιά. Σ’ αυτό βοηθά η ίδια η φύση, με τη φυσική αναδάσωση αλλά και ο άνθρωπος, διοργανώνοντας δεντροφυτεύσεις.

Αν όμως στην ίδια περιοχή συμβεί νέα πυρκαγιά σε σύντομο χρονικό διάστημα, περιορίζεται η φυσική αναδάσωση, η δασική περιοχή υποβαθμίζεται και μετατρέπεται σταδιακά σε θαμνότοπο ή συμβαίνει ερημοποίηση.

ΔΑΣΟΠΥΡΟΣΒΕΣΗ

Δασοπυρόσβεση ονομάζουμε την πυρόσβεση των δασικών πυρκαγιών με τη χρήση διαφόρων μέσων και τεχνικών.

Στην Ελλάδα αρμόδιο όργανο για την επόπτευση των δασικών εκτάσεων, οι οποίες σήμερα καλύπτουν έκταση 25.124.180 στρεμμάτων, είναι η Γενική Γραμματεία Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος που ιδρύθηκε το 1991, και υπάγεται στο Υπουργείο Γεωργίας, ενώ υπεύθυνο για την καταστολή των πυρκαγιών είναι το Διυπουργικό Συντονιστικό Όργανο Κατάσβεσης Πυρκαγιών, το οποίο απαρτίζεται από εκπροσώπους της Δασικής Υπηρεσίας της Πυροσβεστικής, της Αστυνομίας, της Πολεμικής Αεροπορίας και του Στρατού.

Τα αερομεταφερόμενα τάγματα ταχείας επέμβασης θεωρούνται ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Με τη βοήθεια ελικόπτερων και αεροπλάνων μεταφέρονται αμέσως στο επίκεντρο της φωτιάς δασοκομάντος εξοπλισμένοι με ειδικούς πυροσβεστήρες και κοπτικά μηχανήματα, και συντονίζουν τις δυνάμεις κατάσβεσης. Στις δυνάμεις τους υπάγονται ελικόπτερα και ορισμένα C-130.

Στην Αμφίκλεια υπάρχει Πυροσβεστικό Σώμα όπου εργάζονται 14 άτομα μόνιμοι, 17 άτομα εποχιακοί και υπάρχουν 12 εθελοντές. Το Σώμα είναι εφοδιασμένο με 4 πυροσβεστικά οχήματα.

• Να είσαι πολύ προσεκτικός όταν βρίσκεσαι μέσα στο δάσος!
•  ΜΗΝ παίζεις με τα σπίρτα και ΜΗΝ ανάψεις ποτέ φωτιά χωρίς την παρουσία κάποιου ενήλικα για κανένα λόγο
• Θύμισε στους μεγαλύτερους να μην ανάβουν ποτέ φωτιά αν επικρατεί ξηρασία και φυσά αέρας
• Αν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές και ανάψετε φωτιά, θύμισέ τους ότι πρέπει να επιλέξουν ένα ανοικτό μέρος μακριά από δέντρα, ξερά φύλλα και κλαδιά
• Ποτέ μην αφήσετε μια φωτιά να καίει μόνη της. Πριν φύγετε από την περιοχή, σβήστε προσεχτικά την φωτιά ρίχνοντας νερό και χώμα
• Κράτησε το δάσος καθαρό. Μην αφήνεις μπουκάλια ή γυαλιά στο δάσος. Τέτοια αντικείμενα μπορεί να λειτουργήσουν σαν φακός και όταν πέσουν επάνω τους οι ηλιακές ακτίνες είναι δυνατόν να προκαλέσουν πυρκαγιά
• Αν η οικογένειά σου διαθέτει σπίτι στο δάσος, θύμισε στους γονείς σου να δημιουργήσουν μία αντιπυρική ζώνη γύρω από το σπίτι και να απομακρύνουν όλα τα εύφλεκτα υλικά όπως ξερά χόρτα, φύλλα και κλαδιά
• Θύμισέ τους, ότι στο σπίτι πρέπει να υπάρχουν πυροσβεστήρες ενώ θα είναι καλό να κρατούν τις εύφλεκτες ουσίες (χρώματα, βενζίνες κλπ) αποθηκευμένες μακριά από το σπίτι
• Αν είσαι στο δάσος και δεις κάποιο ίχνος πυρκαγιάς, μείνε ήρεμος. Απομακρύνσου αμέσως και ειδοποίησε κάποιο ενήλικα ή την Πυροσβεστική Υπηρεσία στον αριθμό 199
• Αν έχεις δυσκολία να αναπνεύσεις εξ’ αιτίας του καπνού, κάλυψε την μύτη και το στόμα σου με ένα στεγνό ύφασμα
• Αν τα ρούχα σου πιάσουν φωτιά, μην πανικοβληθείς. Πέσε στο έδαφος, κάλυψε το πρόσωπό σου με τα χέρια και άρχισε να κυλιέσαι στο χώμα μέχρι να σβήσει η φωτιά
• Αν πιάσουν φωτιά τα ρούχα κάποιου φίλου σου, προσπάθησε να τον τυλίξεις με μια κουβέρτα ή με κάποιο άλλο χοντρό ύφασμα και βοήθησέ τον να κυλιστεί στο χώμα

Για να περιοριστεί η καταστροφή, λαμβάνονται προληπτικά μέτρα :

Στα περισσότερα δάση της χώρας έχουν εγκατασταθεί πυροφυλάκια από τα οποία πυροσβέστες, σε συνεργασία με εθελοντικές οργανώσεις, επιτηρούν τις γύρω περιοχές.

Ομάδες εθελοντών δασοπροστασίας: πρωτοεμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και συγκροτήθηκαν από λάτρεις της φύσης, προκειμένου να ενισχύσουν την προσπάθεια του κράτους για επιτήρηση των δασών και προστασία τους από τις πυρκαγιές, τη λαθραία υλοτομία και την καταπάτηση των εδαφών τους. Οι ομάδες αυτές ενεργοποιούνται ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο και φρουρούν τις δασικές εκτάσεις με βάρδιες όλο το εικοσιτετράωρο. Με ιδιόκτητο εξοπλισμό (διόπτρες, ασυρμάτους, χάρτες, πυξίδες) εποπτεύουν τα δάση από τα πυροφυλάκεια και τα παρατηρητήρια, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα στα δάση, με σκοπό τον άμεσο εντοπισμό των πυρκαγιών. Η συμβολή τους στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Επίσης κατά τη θερμή περίοδο, γίνεται καθαρισμός των χωματερών, των δασών αλλά και των γύρω από αυτά δρόμων από τα σκουπίδια

Επιπλέον κατά την ίδια περίοδο του έτους, απαγόρευεται η καύση χόρτων, ξερών σιτηρών κλπ., χωρίς την παρουσία πυροσβεστικών δυνάμεων στην περιοχή

Τέλος εμπλουτίζεται συνεχώς το δίκτυο υδροληψίας κοντά σε δασικές περιοχές, ώστε σε περίπτωση ανάγκης, να είναι άμεση η παροχή νερού.

Όσα όμως μέτρα πρόληψης και αν ληφθούν δεν είναι δυνατόν να εξαλειφθεί η εμφάνιση των πυρκαγιών στα δάση. Όσο μάλιστα εύκολο είναι να ξεκινήσει μία πυρκαγιά, τόσο δύσκολο είναι να σβήσει!

Νομικές κυρώσεις για την πρόκληση πυρκαγιάς μέσα σε δασική έκταση

Ο βασικός νόμος που αφορά τα δάση είναι ο Ν. 998/1979, ο οποίος αναφέρεται στην πρόληψη και την καταπολέμηση των πυρκαγιών και ορίζει τις ποινές για τους παραβάτες του. Σύμφωνα με το νόμο αυτό:

-Όσοι ανάβουν ή διατηρούν φωτιά, αφήνουν εύφλεκτες ύλες, σκουπίδια, πετούν αναμμένα τσιγάρα και σπίρτα, καίνε χωράφια μέσα σε δάση και σε απόσταση έως 300 μ. από αυτά τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι ενός έτους. Αν προκληθεί πυρκαγιά από κάποιον από τους παραπάνω λόγους, τότε η ποινή είναι τουλάχιστον διετής φυλάκιση.

-Όσοι διεξάγουν εργασίες μέσα ή κοντά σε δασική ή χορτολιβαδική έκταση και προκαλούν δασική πυρκαγιά λόγω ελλιπών μέτρων ασφάλειας τιμωρούνται με φυλάκιση ενός έτους.

-Όσοι δεν επόπτευαν ανήλικα παιδιά ή άτομα ανεπαρκούς διανοητικής κατάστασης που είναι υπό την κηδεμονία τους και θεωρούνται υπαίτια για την πρόκληση πυρκαγιάς σε δάσος ή δασική έκταση τιμωρούνται με φυλάκιση ενός έτους.

-Για τους εμπρηστές των δασών προβλέπονται ποινές φυλάκισης και από τον Ποινικό Κώδικα.

-Ποινές προβλέπονται, επίσης, για βιομηχανίες, εταιρίες, οργανισμούς που προκαλούν δασικές πυρκαγιές από αμέλεια.